Björk - Fossora Recensie op Podiuminfo

2023-02-28 Elk album van Björk is een creatief avontuur. Zij het de muziek, de hoes of het algehele artwork – het is elke keer een verrassing waar ze mee komt. Haar tiende album Fossora is opgenomen tijdens de COVID pandemie in haar thuisland IJsland, rouwend om haar moeder. De luisteraar hoort dan ook thema’s als verlies, verdriet en isolatie voorbij komen. Het is maar goed dat ze hulp in heeft geschakeld van haar zoon Sindri en dochter Ísadóra, met daarnaast artiesten als Serpentwithfeet, het Indonesische dansduo Gabber Modus Operandi en het clarinet sextet Murmuri, om aan de eenzaamheid te ontkomen.

Op Utopia [2017] was het nog fluit en vogelzang die het geluid bepaalden, hier zijn het basklarinetten en zwammen. Die zwammen staan volgens Björk voor "something that lives underground… mushrooms are psychedelic and they pop up everywhere”. Ze wijdt maar liefst twee nummers aan de fungi: de abstracte a capella van ‘Mycelia´ (genoemd naar een network van ondergrondse schimmeldraden) en ‘Fungal City’. Hierop weet zij vrolijke klarinetlijnen te combineren met technoklanken, waarbij de stem van Serpentwithfeet het harde zanggeluid van Björk weet te verzachten.

Het leven zonder wortels komt regelmatig en in verschillende vormen terug. Opener ‘Atapos’ gaat letterlijk over het ‘plaatsloos’ zijn, waarbij “hope is a muscle that allows us to connect” . De zware beats die direct bij de start van het nummer te horen zijn worden alsmaar harder, totdat zelfs het ‘gabber’-ritme wordt bereikt. Björk ziet het leven zonder haar moeder als een waarbij de wortels van haar ontnomen zijn. Waar deze achterblijven, weet ze prachtig te vatten in twee bepalende nummers.

Het nadrukkelijk gezongen ‘Ancestress’ is een grafschrift, geheel naar IJslandse traditie, waarin de priesters feiten beschreven van de overledene. Hier gaat zij in op haar moeders eigenschappen, zoals haar dyslexie en geloof in homeopathie. Emotioneel vertelt zij over het moment van overlijden: “The machine of her breathed all night/While she rested/Revealed her resilience/And then it, it didn't”. ‘Sorrowful Soil’, geschreven tijdens haar moeders ziekbed is een lofrede volgens de aloude IJslandse wijze. Zij wordt hier bijgestaan door Hamrahlíðarkórinn, het koor uit haar jeugd, terwijl zij terugkijkt op die trieste periode “You did your best, you did well” .

Titletrack ‘Fossora’ (“Zij die graaft”) vat haar liefde voor natuur en haar nieuwe levensfase samen. “We stayed/In one place long enough/To shoot down deep hyphae roots/That penetrate concrete and plastic/Even though the ground is burnt/Underneath monumental growth”. Het nummer geeft haar de hoop dat er altijd nieuw leven mogelijk is. De luchtige afsluiter ‘Her Mother’s House’ maakt duidelijk dat zij nu de moeder van de familie is geworden, terwijl zij haar dochter haar gang laat gaan: “The more I love you/The stronger you become/The less you need me.”

Ook het tiende album van Björk is een belevenis. Zij weet wederom nieuwe klankkleuren te ontluiken door ogenschijnlijk onvoorstelbare combinaties van techno en neoklassieke muziek samen te voegen. Het geheel komt het beste tot zijn recht als het lekker hard uit de speakers galmt. Pas na meerdere draaibeurten is dit werk op waarde te schatten.

Recensent:Hendrik Goos Artiest:Björk Label:One Little Independent Records